مدیریت منابع انسانی به عنوان بخشی در سازمان کلیه جنبه‌های کارمندان را بر عهده دارد و دارای وظایف مختلفی مانند برنامه‌ریزی منابع انسانی، انجام تحلیل کسب و کار، استخدام و انجام مصاحبه‌های شغلی، انتخاب منابع انسانی، راهنمایی، آموزش، جبران خسارت، ارائه مزایا و مشوق‌ها، ارزیابی، حفظ، برنامه‌ریزی شغلی، کیفیت زندگی کاری، نظم و انضباط کارمندان، جلوگیری از آزار و اذیت جنسی، اصلاح منابع انسانی، حفظ روابط صنعتی، تامین رفاه کارمندان و مسائل ایمنی، برقراری ارتباط با همه کارمندان در تمام سطوح و حفظ آگاهی و انطباق با قوانین کار محلی و کشوری است.

مدیریت منابع انسانی شامل عملکردهای مدیریتی مانند برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل است.

• مدیریت منابع انسانی شامل تهیه، توسعه، و نگهداری از منابع انسانی است.
• به دستیابی اهداف فردی، سازمانی و اجتماعی کمک می‌کند.
• مدیریت منابع انسانی یک موضوع چند رشته‌ای است. و  شامل مطالعاتی در زمینه مدیریت، روانشناسی، ارتباطات، اقتصاد و جامعه‌شناسی است.
• روحیه و کار تیمی ‌را شامل می‌شود.
• مدیریت منابع انسانی یک روند مداوم است.

قانون تاریخی مورد نیاز برای مدیر منابع انسانی این است که به ازای هر ۱۰۰ کارمند، یک مدیر منابع انسانی تمام وقت حرفه‌ای استخدام شود. نسبت واقعی برای یک کسب و کار، بسته به عواملی از جمله درجه تمرکز منابع انسانی، توزیع جغرافیایی کارکنان سازمان، سطح مهارت کارکنان و پیچیدگی نسبی سازمان متفاوت است.

اهمیت منابع انسانی چیست؟

در پس تولید هر محصول یا خدمتی، ذهن انسان، تلاش و ساعت‌ها (ساعت کار) وجود دارد. هیچ محصول و خدماتی بدون کمک انسان تولید نمی‌شود. انسان منبع اساسی برای ساخت یا تولید هر چیزی است. هر سازمانی آرزو دارد که افراد ماهر و شایسته‌ای داشته باشد تا به سازمانی شایسته و بهترین تبدیل شود. در میان پنج M مدیریت، یعنی نیروی انسانی، پول، ماشین آلات، مواد و روش‌ها، مدیریت منابع انسانی با اولین M یعنی نیروی انسانی سروکار دارد. اعتقاد بر این است که در پنج M، مدیریت “نیروی انسانی” چندان آسان نیست. “هر انسانی با دیگری متفاوت است” و آنها کاملاً متفاوت از سایر M‌ها هستند به این معنا که نیروی انسانی قدرت دستکاری در گروه‌های دیگر را دارند در حالی که گروه‌های دیگر یا بی‌روح هستند یا انتزاعی و به همین ترتیب قدرت تفکر ندارند و نمی‌توانند تصمیم بگیرند که چه چیزی برای آنها خوب است.

چرا آن را مدیریت منابع انسانی می‌نامیم؟

انسان: به نیروی کار ماهر در یک سازمان اشاره دارد.

منابع: به محدود بودن یا کمبود اشاره دارد.

مدیریت: منظور از چگونگی بهینه‌سازی و استفاده بهینه از چنین منابع محدود برای دستیابی به اهداف و مقصود سازمان است.

بنابراین، مدیریت منابع انسانی برای استفاده مناسب از نیروی کار ماهر موجود و همچنین استفاده کارآمد از منابع انسانی موجود در سازمان در نظر گرفته شده است. بهترین مثال در شرایط فعلی این است که صنعت ساختمان با کمبود جدی نیروی کار ماهر روبرو شده است. کارشناسان صنعت هشدار می‌دهند، پیش‌بینی می‌شود که در دهه آتی این کمبود از ۳۰ درصد فعلی سه برابر شود، که بر بهره‌وری کلی این بخش تاثیر منفی می‌گذارد. امروزه بسیاری از کارشناسان ادعا می‌کنند که ماشین‌آلات و فناوری جایگزین منابع انسانی شده و نقش یا تلاش آنها را به حداقل می‌رساند. با این حال، ماشین آلات و فناوری توسط انسان ساخته می‌شوند و حداقل باید توسط انسان به کار گرفته و یا کنترل شوند و این دلیل آن است که شرکت‌ها همیشه در جستجوی متخصصان با استعداد، ماهر و واجد شرایط برای توسعه مستمر سازمان هستند. بنابراین انسان سرمایه اساسی هر سازمانی است، اگرچه امروزه بسیاری از وظایف به هوش مصنوعی سپرده شده است اما هوش مصنوعی فاقد مهارت قضاوت است که نمی‌تواند با ذهن انسان سازگار باشد.

“خودکارسازی کارخانه‌ها در حال حاضر باعث کاهش کسب و کار در تولید سنتی شده است، و افزایش هوش مصنوعی احتمالاً گسترش این تخریب شغلی را به طبقه متوسط ​​انتقال می‌دهد و فقط بیشتر نقش‌های مراقبتی، خلاقانه یا نظارتی باقی می‌مانند.” استیون‌هاوکینگ فیزیکدان نظری بریتانیا

این واقعیت مسلم است که نیروی انسانی با هوش مصنوعی که به شکل ربات است جایگزین می‌شود. اما همه مشاغل را نمی‌توان به ربات‌ها واگذار کرد، به عبارت دیگر ربات‌ها محدودیت‌های خاص خود را دارند و همه نقش‌ها را نمی‌توان توسط ربات‌ها اداره کرد. اگرچه استیون‌هاوکینگ، فیزیکدان نظری بریتانیایی، استاد کمبریج در مورد تخریب کسب و کار طبقه متوسط ​​به دلیل افزایش هوش مصنوعی اظهار نظر کرد، اما او هنوز فکر می‌کند که هوش طبیعی یا نیاز به استفاده از ذهن انسان در برخی از نقش‌ها اجتناب ناپذیر است.

“شما باید با کارکنان خود با احترام و عزت رفتار کنید زیرا در اتوماتیک‌ترین کارخانه جهان به قدرت ذهن انسان نیاز دارید. این همان چیزی است که نوآوری را به ارمغان می‌آورد. اگر می‌خواهید ذهنیت با کیفیت بالا برای شما کار کند، پس شما باید با احترام و عزت رفتار کنید.”- آقای نارایانا مورتی، رئیس برجسته اینفوسیس

هدف از مدیریت منابع انسانی چیست؟

هدف از مدیریت منابع انسانی ایجاد شغل و ارتباط با کارمند است. بنابراین برای انجام یک کار در یک سازمان، شخص باید شناسایی شود. به منظور شناسایی فرد مناسب برای یک شغل خاص، باید اعلانی صادر شود که شامل شرح شغل (وظایف و مسئولیت‌ها) و مشخصات (مدارک تحصیلی و مدارک فیزیکی) باشد. بنابراین برای بررسی صحت داوطلبان دعوت شده، باید آنها را با روش‌های مناسب برای انتخاب فرد مناسب آزمایش کرد. متعاقباً به داوطلبان منتخب باید آموزش مناسب برای انجام وظایف و مسئولیت‌های خود که در اعلان ذکر شده است، ارائه شود. سپس، عملکرد کارکنان باید ارزیابی شود تا بدانیم که کارکنان مطابق با استانداردهای مطلوبی که توسط مدیریت تعیین شده است، عمل کنند. بر این اساس کارمندان باید در ازای کارهایی که در سازمان انجام داده‌اند پاداش یا حقوق دریافت کنند و ایمنی آنها در کار به عهده مدیر منابع انسانی یا مسئول ایمنی است که باید اقدامات ایمنی را به کارمندان آموزش دهد و بر اجرای دقیق آنها نظارت کند. اقدامات بهداشتی و رفاهی برای شاد نگه داشتن و انگیزه کارکنان بسیار مهم است که تاثیر مستقیمی‌بر بهره‌وری آنها دارد. با حفظ روابط مناسب و سالم بین کارکنان و مدیریت از تعارضاتی که عملکرد کلی سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد جلوگیری می‌شود.

مهمترین نکته پایبندی است و نادیده نگرفتن شغل و قوانین کار که بر کلیه فعالیت‌های ذکر شده در بالا تاثیر گذار است. تخلف از قوانین استخدام برای سازمان و برند کسب و کار هزینه دارد. از این رو مدیریت منابع انسانی مانند یک فرشته نگهبان است که کمک می‌کند سازمان به راحتی و در طولانی مدت به فعالیت خود ادامه دهد.

ده “C” مدیریت منابع انسانی عبارتند از: اثربخشی هزینه، رقابت، انسجام، اعتبار، ارتباطات، خلاقیت، مزیت رقابتی، صلاحیت، تغییر و تعهد. چارچوب ده “C” توسط آلن پرایس در کتاب خود با عنوان “مدیریت منابع انسانی در زمینه کسب و کار” عنوان شده است.

چرا مدیریت منابع انسانی برای همه مدیران مهم است؟ چرا این مفاهیم و فنون برای همه مدیران مهم هستند؟ شاید پاسخ دادن به این سوال با ذکر برخی از اشتباهات فردی که نمی‌خواهید هنگام مدیریت مرتکب شوید، آسان‌تر باشد. به عنوان مثال، شما نمی‌خواهید:

۱. فرد اشتباهی را برای کار استخدام کنید.

۲. گردش مالی بالا را تجربه کنید.

۳. کارمندانی داشته باشید که کار خود را به بهترین نحو انجام نمی‌دهند.

۴. وقت خود را با مصاحبه‌های بی‌فایده هدر دهید.

۵. شرکت شما به دلیل اقدامات تبعیض آمیز به دادگاه کشیده شود.

۶. شرکت شما برای عملکرد ناایمن تحت قوانین ایمنی شغلی کشور ذکر شود.

۷. برخی کارمندان فکر کنند حقوق آنها نسبت به سایرین در سازمان ناعادلانه و نابرابر است.

۸. اجازه کمبود آموزش را بدهید که موجب تضعیف کارایی بخش می‌شود.

۹. هرگونه کار غیر عادلانه‌ای انجام دهید.

تفاوت بین مدیریت کارکنان و مدیریت منابع انسانی

مدیریت کارکنان ریشه مدیریت منابع انسانی است. به زبان ساده می‌توان گفت مدیریت منابع انسانی از مدیریت کارکنان شکل گرفته است.

هدف اصلی مدیریت پرسنل دریافت کار از کارمند بابت دستمزد پرداخت شده بود. کارکنان در دوران مدیریت پرسنل از اولویت بالایی در تصمیم‌گیری برخوردار نبوده و اجازه تعامل با مدیریت را ندارند. مدیریت کارکنان بیشتر به کارخانه‌ها محدود می‌شد و تمرکز اصلی مدیر پرسنل این بود که ببیند همه چیز مطابق با قوانین کار است یا نه اما تاکید زیادی بر روحیه کارکنان نشده بود. با کارمندان فقط به عنوان ابزار متعهد نسبت به سازمان و نه به عنوان دارایی سازمان رفتار می‌شد ، علاوه بر این به عنوان هزینه و خرج برای شرکت به جای سرمایه تلقی شدند. مدیران پرسنل بیشتر به جای انعطاف‌پذیری و تعامل با کارمندان، نظم و انضباط دارند. پرورش کارکنان از نظر مدیران پرسنلی در اولویت نبوده و چشم‌انداز کارکنان نادیده گرفته می‌شود، این بدان معناست که مدیران پرسنل بیش از درک شرایط، در صورت بروز خطایی توسط کارمندان، مجازات می‌کنند.

مدیریت منابع انسانی کارکنان را به عنوان با ارزش‌ترین منابع سازمان در نظر می‌گیرند و آنها کارمندان را سرمایه سازمان خود می‌دانند. ایجاد انگیزه در کارمندان در مقایسه با مدیریت کارکنان از ویژگی‌های اساسی مدیریت منابع انسانی است. اصل اساسی مدیریت منابع انسانی این است که ببینیم برای استخراج کار مورد نظر چه کارهایی باید به کارمند داده شود. مدیران منابع انسانی همیشه مشارکت کارکنان در تصمیم‌گیری را تشویق می‌کنند و پیشنهادات آنها با ارزش هستند. انعطاف‌پذیری در کار، رفاه و تعادل زندگی شغلی کارکنان برای مدیران منابع انسانی از اولویت بالایی برخوردار است و آنها نگرانی بیشتری نسبت به مسائل کارمندان نشان می‌دهند. اتخاذ سیاست‌های جدید و روش‌های بهینه‌سازی توسط مدیر منابع انسانی به خوبی مورد استقبال قرار گرفته است. بهترین تفاوت بین مدیریت پرسنل و مدیریت منابع انسانی ادغام و تقویت فناوری‌های اطلاعات در فرایند مدیریت منابع انسانی و عملکرد‌هایی برای افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در وقت است. همه موارد هوش مصنوعی بسیاری از عملکرد‌های مدیریت منابع انسانی  از جمله استخدام کارمندان، ارزیابی، مصاحبه و موارد دیگر را شامل می‌شود.

چه کسی مسئول مدیریت منابع انسانی است؟

رئیس یا مدیر منابع انسانی مسئول مدیریت منابع انسانی در سازمان است. مدیر منابع انسانی یک مدیر سطح بالا است که مسئولیت اداره کلیه فعالیت‌ها و سیاست‌های منابع انسانی را بر عهده دارد. مدیر منابع انسانی بر جبران خسارت، مزایا، کارکنان، اقدامات مثبت، روابط کارمندان، بهداشت و ایمنی و آموزش / توسعه نظارت می‌کند. آنها همچنین بر کارکنان متخصص نیروی انسانی نظارت می‌کنند.

مسئولیت‌های اصلی مدیر منابع انسانی:

۱. توسعه دانش کامل در مورد فرهنگ، برنامه‌ها و سیاست‌های سازمان

۲. به عنوان عامل و مشاور تغییر داخلی عمل کند

۳. شروع تغییر و عمل به عنوان یک متخصص و تسهیل کننده

۴. درگیری به طور فعال در تدوین استراتژی شرکت

۵. فعال نگه داشتن خطوط ارتباطی بین عملکرد مدیر منابع انسانی و افراد و گروه‌ها چه در داخل و چه در خارج از سازمان

۶. شناسایی و تکامل استراتژی‌های مدیریت منابع انسانی متناسب با استراتژی کلی کسب و کار

۷. تسهیل پیشرفت تیم‌های مختلف سازمانی و ارتباط کاری آنها با تیم‌ها و افراد دیگر

۸. سعی در ارتباط دادن افراد و کار کردن به گونه‌ای که اهداف سازمان به طور موثر محقق شود

۹. تشخیص مشکلات و تعیین راه‌حل مناسب به ویژه در حوزه منابع انسانی

۱۰. ارائه خدمات هماهنگی و پشتیبانی برای تحویل برنامه‌ها و خدمات توسعه منابع انسانی

۱۱. ارزیابی تاثیر یک مداخله توسعه منابع انسانی یا انجام تحقیقات به منظور شناسایی، توسعه یا آزمایش اینکه توسعه منابع انسانی به طور کلی چگونه عملکرد فردی یا سازمانی را بهبود داده است.

مسئولیت‌های اصلی مدیریت منابع انسانی:

۱. برنامه‌ریزی برای نیازهای کارمندان

۲.استخدام کارمندان و گزینش

۳. پاداش و مزایای کارکنان

۴. آموزش کارکنان و ارزیابی عملکرد

نقش یک مدیر منابع انسانی چیست؟

مدیر منابع انسانی مسئول تدوین و طراحی سیاست‌های منابع انسانی مطابق با قوانین کار است و کلیه فعالیت‌های مربوط به منابع انسانی را از استخدام تا اخراج کارمندان در یک سازمان مشاهده می‌کند.

مدیر منابع انسانی مسئول نظارت بر فعالیت‌ها و سیاست‌های منابع انسانی با توجه به جهت سطح اجرایی است. آنها کارکنان منابع انسانی را همانند کارمندان، پاداش، ارزیابی و تامین مزایای کارکنان، ارائه آموزش و توسعه، ایمنی و رفاه کارکنان، حفظ روابط کاری سالم، تهیه دفترچه راهنمای کارمندان و حفظ سوابق استخدام طبق قوانین استخدام مشاهده می‌کنند.

دفترچه راهنمای کارمندان چیست؟

• یک دفترچه راهنمای کارمندان فرهنگ شرکت شما را مشخص می‌کند. کتاب راهنمای کارمندان عالی انگیزه و تعامل در کارمندان ایجاد می‌کند.
• اطلاعات مفیدی را درباره سیاست‌ها و رویه‌های شرکت انتقال می‌دهد.
• کتاب راهنمای کارمندان اغلب سندی اساسی در تحقیقات و مطالبه کارمندان هستند.
• داستان شرکت شما را بازگو می‌کند، کتاب راهنمای کارمندان فرصتی عالی برای آموزش کارکنان در مورد سازمان، تاریخچه و منشا آن است.
• یک دفترچه راهنمای کارمندان به جهت گیری و سرعت بخشیدن به کارمندان جدید کمک می‌کند.
• بسیاری از شرکت‌ها کتابچه راهنمای کارمندان متعددی را بر اساس مکان، طبقه‌بندی کسب و کار، عضویت در اتحادیه و غیره ارائه می‌دهند.
• کتابچه راهنمای کارمندان به عنوان یک مدیریت ریسک ضروری توسط شرکت‌های بیمه برای تضمین مسئولیت شیوه‌های استخدام است.
• اکنون بیش از نیمی ‌از شرکت‌ها کتاب راهنمای کارمندان خود را بصورت آنلاین توزیع می‌کنند.